Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερες έρευνες ασχολούνται με το θέμα των κατοικιδίων συντροφιάς και τον τρόπο με τον οποίο αυτά μπορεί να βελτιώσουν την καθημερινότητα και την ψυχολογία των ασθενών. Μια ουρά που κουνιέται χαρούμενα, μια ζεστή χνουδωτή «μπάλα» που κουρνιάζει στα πόδια σου, αλλά και η χωρίς όρους αγάπη που δίνει ένα κατοικίδιο αποδεικνύεται ότι έχουν θεραπευτική συμβολή στην υγεία των χρόνιων ασθενών, και ιδιαίτερα των ασθενών με καρκίνο.
Σύμφωνα με τον Δρ. Edward Creagan, ογκολόγο της Mayo Clinic, «ένα κατοικίδιο αποτελεί μια θεραπεία χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες, η οποία συγκεντρώνει πολλά οφέλη. Παρόλο που δεν μπορώ να δώσω μια λογική εξήγηση, έχω συναντήσει στην καριέρα μου περιπτώσεις, κατά τις οποίες η ύπαρξη ενός κατοικιδίου λειτούργησε πραγματικά σαν αποτελεσματικό φάρμακο, βοηθώντας πραγματικά τους ασθενείς».
Τα ζώα ως μέρος μιας θεραπείας
Τα ζώα έχουν υπάρξει σύντροφοι των ανθρώπων καθ’ όλη τη διάρκεια της καταγεγραμμένης Ιστορίας. Ωστόσο, η χρήση τους ως κατοικιδίων συντροφιάς για την προαγωγή της υγείας και του ευ ζην έχει γίνει δημοφιλής τις τελευταίες δεκαετίες.
Η θεραπεία με ζώα πρωτο-χρησιμοποιήθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα, προκειμένου να βοηθήσει άτομα με ψυχικές ασθένειες, ενώ είχε χρησιμοποιηθεί και επικουρικά στην ψυχανάλυση από τον Σίγκμουντ Φρόιντ.
Η σημαντική συμβολή των κατοικιδίων ως συντρόφων ασθενών άρχισε να αναγνωρίζεται κάπως πιο επίσημα το 1976, οπότε και ιδρύθηκε η εθελοντική οργάνωση Therapy Dogs International.
Tα ζώα που έχουν μελετηθεί περισσότερο ως κατοικίδια συντροφιάς είναι οι σκύλοι, με τα golden retrievers να θεωρούνται ως η καταλληλότερη ράτσα γι’ αυτού του είδους τη θεραπεία. Παρόλα αυτά, αρκετά πλεονεκτήματα εμφανίζει και η επαφή των ασθενών με γάτες, πουλιά, ζώα της φάρμας, ακόμα και δελφίνια.
Ψυχολογική υποστήριξη
Σε μελέτη του 2015, η οποία δημοσιεύθηκε στο Journal of Community and Supportive Oncology, οι ερευνητές ακολούθησαν ασθενείς, τους οποίους επισκέπτονταν σκύλοι συντροφιάς ενώ εκείνοι λάμβαναν χημειοθεραπεία ή έκαναν θεραπείες με ακτινοβολίες για γαστρεντερικό καρκίνο και καρκίνο κεφαλής και τραχήλου. «Η πραγματοποίηση των θεραπειών παρουσία των ζώων συντροφιάς έδειξε να βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών, καθιστώντας πιο “ανθρώπινη” μια θεραπεία υψηλής τεχνολογίας, στην οποία υποβάλλονταν οι ασθενείς», είχε δηλώσει ο Δρ. Stewart B. Fleishman, επικεφαλής ερευνητής στη συγκεκριμένη μελέτη.
Σε άλλη μελέτη, επίσης του 2015, η οποία έλαβε χώρα στον Καναδά, οι ερευνητές βρήκαν ότι η παρουσία κατοικιδίων συντροφιάς βοηθούσε γυναίκες με καρκίνο του μαστού να ηρεμούν και να έχουν λιγότερο στρες, ενώ συνέβαλλε και στην αυξημένη επικοινωνία των ασθενών με τους επαγγελματίες υγείας.
Συγκεκριμένα, έχει αποδειχθεί ότι τα κατοικίδια συντροφιάς μπορεί να λειτουργήσουν ευεργετικά στους χρόνιους ασθενείς:
- Μειώνοντας το στρες και βελτιώνοντας τη διάθεσή τους.
- Προσφέροντάς τους συντροφιά και παρηγοριά, και απαλύνοντας τα αισθήματα απομόνωσης και μοναξιάς.
- Αποσπώντας την προσοχή τους από τον πόνο, το άγχος, αλλά και την πλήξη.
- Ελαττώνοντας την ανάγκη για λήψη παυσιπόνων στους ασθενείς με χρόνιο πόνο.
- Ηρεμώντας τους, καθώς η επαφή με ένα ζώο φιλικό, με απαλό τρίχωμα, μπορεί να απελευθερώσει ενδορφίνες, οι οποίες συμβάλλουν στη χαλάρωση.
- Ενισχύοντας την επιθυμία τους να γίνουν καλύτερα και να ζήσουν.
- Αυξάνοντας την κοινωνικοποίησή τους και ενθαρρύνοντάς τους να επικοινωνούν με τους ανθρώπους γύρω τους.
- Μειώνοντας το άγχος στους ασθενείς που νοσηλεύονται σε νοσοκομείο.
Μία επιπρόσθετη διαπίστωση αποτελεί και το γεγονός ότι τα κατοικίδια συντροφιάς δεν βοηθούν σωματικά και ψυχολογικά μόνο τους ίδιους τους ασθενείς, αλλά και ολόκληρη την οικογένεια, καθώς και το υγειονομικό προσωπικό που τους φροντίζει στα νοσοκομεία.
Εξυπηρετώντας τους ασθενείς
Τα ζώα συνοδείας είναι εκπαιδευμένα να πραγματοποιούν συγκεκριμένες δραστηριότητες για λογαριασμό ενός ασθενούς με σωματική ή νοητική αναπηρία. Τα ζώα που ανήκουν στη συγκεκριμένη κατηγορία επιτρέπεται να πάνε σχεδόν παντού με τον ιδιοκτήτη τους, ακόμα και σε μέρη όπου δεν επιτρέπονται συνήθως τα ζώα – από νοσοκομεία, μέχρι και δομές φροντίδας καρκινοπαθών.
Επιπλέον, μια πολύ ενδιαφέρουσα πληροφορία θέλει ορισμένους ανθρώπους να έχουν οδηγηθεί σε διάγνωση καρκίνου μετά την αλλαγή στη συμπεριφορά του κατοικιδίου τους. Το στοιχείο αυτό ώθησε ορισμένους ερευνητές να μελετήσουν την πιθανότητα οι σκύλοι να μπορούν να «μυρίσουν» τον καρκίνο στο δέρμα, στα ούρα ή στην αναπνοή του ιδιοκτήτη τους. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, οι σχετικές μελέτες είναι λίγες. Θα χρειαστούν περαιτέρω έρευνες προκειμένου η πληροφορία αυτή να διαπιστωθεί πέραν πάσης αμφιβολίας.
Κατοικίδια συντροφιάς σε παιδιά με καρκίνο
Μια μελέτη του 2018 των Silver NB, Osorio FL, με τίτλο «Impact of an animal–assisted therapy programme on physiological and psychosocial variables of paediatric oncology patients», εξέτασε την επίδραση της θεραπείας με ζώα σε παιδιατρικούς ασθενείς με καρκίνο, τόσο σε φυσικό, όσο και σε ψυχο-κοινωνικό επίπεδο. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η χρήση κατοικιδίων συντροφιάς κατά τη θεραπεία των μικρών ασθενών συνδέθηκε με μείωση του πόνου, της ενόχλησης και του στρες, ενώ λειτούργησε και ως κίνητρο για βελτίωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης.
Η θεραπεία με ζώα φάνηκε, επίσης, να έχει οφέλη και για τους φροντιστές των παιδιών, ελαττώνοντας την αγωνία τους, την ένταση και την πνευματική σύγχυση που παρουσίαζαν.
Στα «υπ’ όψιν»
Ας έχουμε κατά νου το ότι η θεραπεία με κατοικίδια συντροφιάς δεν ταιριάζει πάντα σε όλους τους χρόνιους ασθενείς. Κάποιοι μπορεί να τα φοβούνται ή να νιώθουν άβολα μαζί τους, ενώ άλλοι μπορεί να είναι αλλεργικοί. Γι’ αυτόν τον λόγο, ειδικά οι ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς θα πρέπει να συμβουλεύονται τον θεράποντα ιατρό τους, προτού προχωρήσουν στην απόκτηση ενός κατοικιδίου συντροφιάς.
Πηγές
https://www.cancer.org/treatment/survivorship-during-and-after-treatment/coping/support-service-animals.html
https://www.verywellhealth.com/pet-therapy-for-cancer-2248910
https://www.cancercenter.com/community/blog/2020/07/animal-assisted-therapy-cancer-patients
https://www.rover.com/blog/cancer-service-dogs/
