Η κατάθλιψη αποτελεί μία σοβαρή διαταραχή της διάθεσης, στην οποία δεν δίνεται πάντα η δέουσα σημασία. Η μελαγχολία, το αίσθημα ματαίωσης ή και θυμού που τη συνοδεύουν, συχνά χαρακτηρίζονται απλά ως «κακή διάθεση», ενώ στην πραγματικότητα, αν τα χαρακτηριστικά αυτά επιμένουν, μπορεί να επηρεάσουν καταλυτικά την καθημερινή δραστηριότητα ενός ατόμου. Έχει βρεθεί, δε, ότι η κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας, όπως η αρθρίτιδα, το άσθμα, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, η παχυσαρκία, ακόμα και ο καρκίνος και ο διαβήτης.
Ωστόσο, πέρα από τη φαρμακευτική αγωγή που μπορεί να χορηγήσει ένας ειδικός, είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι στην αντιμετώπιση της σοβαρής αυτής διαταραχής μπορούν να συμβάλουν και άλλοι παράγοντες, οι οποίοι σχετίζονται με τις κοινωνικές συναναστροφές, αλλά και την υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών.
Ο ρόλος της φιλίας
Πώς μπορεί, λοιπόν, ένα ισχυρό κοινωνικό/φιλικό δίκτυο να ενισχύσει την ψυχική υγεία;
• Οι ισχυροί κοινωνικοί δεσμοί αντισταθμίζουν τους καθημερινούς στρεσογόνους παράγοντες
Όταν ένα άτομο περνάει μία ψυχολογικά δύσκολη περίοδο, οι συζητήσεις με φίλους μπορεί να το ανακουφίσουν ουσιαστικά από το στρες. Επιπλέον, και το φυσικό άγγιγμα μπορεί να αποδειχθεί βοηθητικό, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2018 στο PLoS One, η οποία βρήκε ότι μια αγκαλιά μπορεί να ανακουφίσει από αρνητικά συναισθήματα, όπως το στρες. «Η πείνα του δέρματος ή του αγγίγματος, η οποία γιγαντώθηκε κατά την περίοδο της πανδημίας, είναι κάτι υπαρκτό, το οποίο καθιστά κρίσιμη την προώθηση της συναισθηματικής ενίσχυσης», λέει η Δρ. Kelli Harding, επίκουρη καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης.
• Το να παραμένεις κοινωνικά ενεργός πιθανόν να μειώνει τον κίνδυνο για μακροχρόνια προβλήματα υγείας
Μία ανασκόπηση στο Neuroscience & Biobehavioral Reviews κατέληξε στο ότι η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά ενδέχεται να συνδέονται με την εμφάνιση φλεγμονής. Τα υψηλά επίπεδα φλεγμονής μπορεί να είναι εξαιρετικά επικίνδυνα, οδηγώντας σε εκδήλωση καρδιαγγειακών παθήσεων, αρθρίτιδας, εγκεφαλικών επεισοδίων ή και νόσου Αλτσχάιμερ, σύμφωνα με το Harvard Health Publishing. Όπως υποστηρίζουν, δε, επιστήμονες της Mayo Clinic, η διατήρηση ισχυρών κοινωνικών δεσμών συνδέεται επίσης με χαμηλότερο κίνδυνο εκδήλωσης κατάθλιψης, αλλά και με φυσιολογική αρτηριακή πίεση και μάζα σώματος.
• Οι φίλοι συμβάλλουν στην προστασία της γνωστικής υγείας
Έρευνες που έγιναν σε γυναίκες τρίτης ηλικίας κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ένα διευρυμένο κοινωνικό δίκτυο έχει προστατευτική δράση απέναντι στη γνωσιακή λειτουργία, μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας. Ωστόσο, απαιτούνται επιπλέον έρευνες για να ενισχυθεί η εν λόγω διαπίστωση. Επιπλέον, σύμφωνα με μελέτη του 2021 στο JAMA Network Open, το να έχει κανείς κάποιον ή κάποιους με τους οποίους μπορεί να συζητά, μπορεί να συμβάλει στην προστασία της υγείας του εγκεφάλου.
• Οι φίλοι συμβάλλουν στην καλύτερη διαχείριση της θλίψης
Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της κατάθλιψης είναι η έντονη και παρατεταμένη θλίψη που μπορεί να προκύψει εξαιτίας της απώλειας ενός αγαπημένου προσώπου, ενός τραυματικού χωρισμού, μιας απόλυσης από τη δουλειά, ακόμα και της εμφάνισης μίας χρόνιας ασθένειας, δύσκολης στη διαχείριση. «Τα μοναχικά άτομα συνήθως δυσκολεύονται περισσότερο να επανακάμψουν μετά από μεγάλες προκλήσεις που εμφανίζονται στη ζωή τους», σύμφωνα με τη Δρ. Harding.
Η πραγματική φιλία έχει μεγάλη δύναμη, γι’ αυτό και δρα «θεραπευτικά» στις περιπτώσεις ψυχικών ασθενειών. Έχοντας έναν ή περισσότερους καλούς φίλους, έχεις ανθρώπους στους οποίους μπορείς να ανοιχτείς, να εξομολογηθείς τους φόβους και τις αγωνίες σου, να κλάψεις και να γελάσεις μαζί τους. Ο φίλος είναι εκείνος που θα σε «σηκώσει» όταν «πέσεις» και θα πανηγυρίσει μαζί σου τις νίκες που θα πετύχεις στη ζωή σου. Δεν είναι καθόλου τυχαία, λοιπόν, η συμβολή της φιλίας στο ευ ζην και στην καλή -ψυχική και σωματική- υγεία.
Ο ρόλος της άσκησης
Σύμφωνα με έρευνες, η άσκηση συμβάλλει το ίδιο ουσιαστικά στη μάχη ενάντια στην κατάθλιψη. «Για ορισμένους ανθρώπους, η άσκηση λειτουργεί εξίσου αποτελεσματικά με τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα – παρόλο που η τακτική φυσική δραστηριότητα, από μόνη της, δεν αρκεί για κάποιον που υποφέρει από σοβαρή κατάθλιψη», διευκρινίζει ο Δρ. Michael Craig Miller, επίκουρος καθηγητής Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου Harvard.
Ίσως φαίνεται παράλογο που η άσκηση, η οποία αποτελεί και η ίδια ένα είδος σωματικού στρες, βοηθά τον οργανισμό να διαχειριστεί τα γενικότερα επίπεδα στρες. Ωστόσο, οι μελέτες δείχνουν ότι, όταν ένα άτομο γυμνάζεται, παρουσιάζει χαμηλότερα επίπεδα ορμονών του στρες, όπως η κορτιζόλη και η επινεφρίνη, ενώ παράλληλα ο οργανισμός του εκκρίνει ντοπαμίνη και σεροτονίνη, οι οποίες βελτιώνουν τη διάθεση.
Τι είναι καλό να κάνει κάποιος, ο οποίος αποφασίζει να γυμναστεί για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα την κατάθλιψη;
• Να θέσει έναν εύκολο στόχο, για αρχή
Εάν κανείς πάσχει από κατάθλιψη, το καλύτερο που μπορεί να κάνει, αρχικά, είναι μια σύντομη βόλτα. Ακόμα κι αυτό είναι μια μικρή «νίκη». Την επόμενη μέρα, μπορεί να περπατήσει λίγο περισσότερο, και τη μεθεπόμενη μέρα λίγο περισσότερο. Για άλλους λειτουργεί βοηθητικά η ένταξη σε ένα γκρουπ στο γυμναστήριο. Με όποιο τρόπο κι αν αποφασίσει κανείς να γυμναστεί, πάντως, είναι σημαντικό να το τηρήσει και να το εφαρμόζει σε τακτική βάση.
• Να προτιμήσει ασκήσεις που προσφέρουν και κοινωνική υποστήριξη
Σε αυτή την περίπτωση, το άτομο με κατάθλιψη μπορεί να την «πολεμήσει» συνδυάζοντας άσκηση και φίλους. Όπως αναφέρει ο Keith Johnsgard, επίτιμος καθηγητής Ψυχολογίας στο κρατικό πανεπιστήμιο του San Jose, ο ίδιος συμβουλεύει τους ασθενείς του να επιλέγουν ένα φίλο ή ένα μέλος της οικογένειάς τους για να γυμνάζονται μαζί. Η άσκηση με παρέα, και ιδιαίτερα με ένα άτομο με το οποίο ο ασθενής νιώθει οικειότητα και ασφάλεια, μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στη βελτίωση της διάθεσης και, κατ’ επέκταση, στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης.
• Να επιλέξει ένα είδος άσκησης που θα απολαμβάνει
Αν κανείς αρχίσει να γυμνάζεται κάνοντας ασκήσεις που δεν του αρέσουν, το πιθανότερο είναι να τα παρατήσει εύκολα, είτε πάσχει από κατάθλιψη είτε όχι. Ωστόσο, εάν επιλέξει να γυμναστεί κάνοντας κάτι που απολαμβάνει, έχει περισσότερες πιθανότητες να το τηρήσει με το πέρασμα του χρόνου. Εάν, πάλι, δεν έχει υπ’ όψιν του τι ακριβώς του αρέσει, μπορεί να δοκιμάσει διάφορα είδη ασκήσεων (ποδήλατο, περπάτημα, τάι τσι, γιόγκα κ.λπ.), καταλήγοντας σε εκείνο που του ταιριάζει καλύτερα.
• Να επιλέξει ένα είδος άσκησης που θα τον βολεύει
Ασκήσεις, όπως το περπάτημα ή το τρέξιμο, δεν απαιτούν τη χρήση κάποιου εξοπλισμού και μπορούν να εφαρμοστούν οπουδήποτε και οποτεδήποτε. Τις περισσότερες φορές, το γεγονός αυτό λειτουργεί βοηθητικά για ένα άτομο, το οποίο λόγω κακής διάθεσης συνήθως ψάχνει αφορμές για να μη γυμναστεί.
• Να εντάξει την άσκηση στο καθημερινό του πρόγραμμα, ακόμα κι όταν δεν έχει καλή ψυχολογία
Αν η ιδέα της άσκησης φαντάζει «βάρος», καλό είναι κανείς να βρει τρόπους να την εντάξει όσο το δυνατόν πιο «ανώδυνα» στην καθημερινότητά του. Για παράδειγμα, μπορεί να αρχίσει να χρησιμοποιεί τις σκάλες αντί για τον ανελκυστήρα, ή να κάνει στατικό ποδήλατο ενώ παρακολουθεί την αγαπημένη του σειρά στην τηλεόραση, αντί απλά να κάθεται στον καναπέ.
Πηγές
https://www.everydayhealth.com/emotional-health/social-support.aspx
https://www.health.harvard.edu/mind-and-mood/exercise-is-an-all-natural-treatment-to-fight-depression
https://www.apa.org/topics/exercise-fitness/stress
https://www.healthline.com/health/depression#symptoms
https://www.webmd.com/mental-health/psychological-benefits-of-friendship
https://www.webmd.com/depression/features/exercise
