Η φροντίδα ενός ατόμου με καρκίνο δεν είναι ποτέ εύκολη, καθώς απαιτεί εκ μέρους του φροντιστή απόλυτη αφοσίωση, αλλά και συγκεκριμένες γνώσεις, προκειμένου να μπορέσει να διαχειριστεί τις ιδιαίτερες σωματικές και ψυχολογικές ανάγκες του ασθενούς. Παράλληλα, καθώς ο φροντιστής είναι συνήθως ένα οικείο πρόσωπο του ασθενούς που παραμένει συνεχώς δίπλα του, η διαδικασία αυτή μπορεί να αποδειχθεί εξουθενωτική γι’ αυτόν, με αποτέλεσμα να χρειάζεται να βρει τρόπους να «προστατεύσει», πέρα από τον ασθενή, και τον εαυτό του.
Ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενούς, ένας φροντιστής στην πράξη θα χρειαστεί να προσφέρει είτε ιατρική βοήθεια, είτε ψυχολογική υποστήριξη, αναλαμβάνοντας ακόμα και τη διεκπεραίωση διάφορων υποχρεώσεων του ασθενούς (π.χ. διακανονισμό οικονομικών θεμάτων), αλλά και τη συνεννόηση με την ιατρική ομάδα που τον παρακολουθεί.
Πώς μπορεί, λοιπόν, ένα άτομο να αντεπεξέλθει στον τόσο απαιτητικό αυτό ρόλο;
- Ενημέρωση, πάνω απ’ όλα. Ο φροντιστής είναι καλό να είναι επαρκώς ενημερωμένος για τον τύπο καρκίνου από τον οποίο νοσεί ο ασθενής, για τις υφιστάμενες θεραπευτικές επιλογές, καθώς και για τις ανεπιθύμητες ενέργειες που είναι πιθανό να προκύψουν κατά τη θεραπεία. Όσα περισσότερα γνωρίζει, τόσο πιο προετοιμασμένος θα είναι για να διαχειριστεί την κατάσταση.
- Συνεννόηση με μια ομάδα ειδικών στην αντιμετώπιση του καρκίνου, που θα εμπιστεύεται και ο ίδιος – για παράδειγμα, γιατρούς που να έχουν εμπειρία στην παρακολούθηση ογκολογικών ασθενών, τους οποίους θα μπορεί να συμβουλευτεί ανά πάσα στιγμή σχετικά με τυχόν δυσκολίες που αντιμετωπίζει.
- Καλή οργάνωση. Είναι πάντα βοηθητικό ο φροντιστής να κρατά ένα αρχείο των εξετάσεων, της φαρμακευτικής αγωγής, αλλά και της ανταπόκρισης του ασθενούς στην εκάστοτε θεραπεία. Επιπλέον, να σημειώνει τα ιατρικά ραντεβού, τα ονόματα των ειδικών, αλλά και τα στοιχεία επικοινωνίας όλων των επαγγελματιών Υγείας που ενδέχεται να φανούν χρήσιμοι στο μέλλον.
- Ενημέρωση του θεράποντος ιατρού σχετικά με την πορεία της υγείας του ασθενούς, καθώς και με αλλαγές που μπορεί να παρατηρήσει στην καθημερινή του ρουτίνα (π.χ. αλλαγές στη διάθεση, στον ύπνο ή στην όρεξή του).
- Προνοητικότητα. Καλό είναι να αναλαμβάνει από νωρίς τον έλεγχο της κατάστασης, προκειμένου να αποφύγει προβλήματα και εμπόδια της τελευταίας στιγμής. Πάντα χρήσιμη αποδεικνύεται και η δημιουργία μιας λίστας με όλες τις δουλειές που έχει αναλάβει, κατατάσσοντάς τες κατά προτεραιότητα.
- Ενσυναίσθηση. Ο φροντιστής θα πρέπει να ακούει τον ασθενή, να προσπαθεί να βλέπει την κατάσταση μέσα από τα δικά του μάτια και να λειτουργεί βάσει των δικών του αναγκών. Καλό είναι να αποφεύγει να του υποδεικνύει πώς πρέπει να σκέφτεται ή να αισθάνεται. Αντιθέτως, να τον ακούει και να τον διαβεβαιώνει ότι θα βρίσκεται πάντα στο πλευρό του και θα τον στηρίζει σε όλες τις δυσκολίες.
- Ψυχολογική προετοιμασία για τις «κακές μέρες» του ασθενούς. Είναι μη ρεαλιστικό να θεωρεί ότι ο ασθενής θα βρίσκεται πάντα σε καλή διάθεση, δεν θα πονάει και δεν θα δυσανασχετεί. Οι κακές αυτές μέρες είναι πάντα «στο πρόγραμμα», γι’ αυτό είναι καλό να τις δεχτεί και να δώσει στον ασθενή τον χώρο και τον χρόνο του, μέχρι εκείνος να αισθανθεί καλύτερα.
- Ένταξη στο ημερήσιο πρόγραμμα δραστηριοτήτων που προσφέρουν απόλαυση και χαρά στον ασθενή ή έχουν ένα νόημα γι’ αυτόν – για παράδειγμα, η παρακολούθηση μιας αγαπημένης σειράς, η ανάγνωση βιβλίων ή η ενασχόληση με κάτι δημιουργικό, όπως η ζωγραφική κ.λπ.
Η φροντίδα του… φροντιστή
Ωστόσο, η ένταση τού να φροντίζει κανείς επί μονίμου βάσεως έναν ογκολογικό ασθενή, ειδικά αν αυτός ο ασθενής είναι ένα αγαπημένο πρόσωπο, μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επιβαρυντική – τόσο σωματικά, όσο και ψυχολογικά. Είναι απαραίτητο, λοιπόν, και ο ίδιος ο φροντιστής να βρίσκει τρόπους για να αποφορτίζεται, ώστε να ξεφεύγει για λίγο από το «στενάχωρο» περιβάλλον στο οποίο κινείται καθημερινά και να διατηρεί την ψυχική του ηρεμία, τη σωματική του ευρωστία, αλλά και την αποδοτικότητά του στο δύσκολο εγχείρημα που έχει αναλάβει να φέρει εις πέρας.
Πολύ συχνά, η πίεση και το στρες που βιώνουν οι φροντιστές οδηγεί σε «burnout», με την εκδήλωση ποικίλων συμπτωμάτων: Σωματικά, μπορεί να εκφραστεί ως ατονία, συνεχής κόπωση ή και ως διαταραγμένος ύπνος ή διαταραγμένη όρεξη. Ψυχολογικά μπορεί να εκφραστεί ως θλίψη, ενοχές, πικρία, μόνιμος εκνευρισμός, αίσθημα του αβοήθητου, αλλά και κοινωνική απομόνωση.
Ορισμένοι τρόποι με τους οποίους ένας φροντιστής μπορεί να… φροντίσει τον εαυτό του είναι και οι εξής:
- Να αφιερώσει χρόνο στον εαυτό του, να βρει χρόνο να ηρεμήσει. Μπορεί, για παράδειγμα, να ξεκινήσει γιόγκα, η οποία λειτουργεί χαλαρωτικά. Ωστόσο, καθώς ο καθένας χαλαρώνει διαφορετικά, ευεργετικά μπορούν να δράσουν και πιο απλά πράγματα, όπως ένα σύντομος μεσημεριανός ύπνος καθημερινά, η ενασχόληση με ένα χόμπι, μια βόλτα στο πάρκο, ένα ωραίο ζεστό μπάνιο υπό τους ήχους χαλαρωτικής μουσικής κ.λπ.
- Να μη βάλει την προσωπική του ζωή στο περιθώριο. Είναι αναμενόμενο η φροντίδα ενός ογκολογικού ασθενούς να τον αναγκάζει συχνά να περιορίζει τις κοινωνικές του επαφές, αλλά αυτό δεν θα πρέπει να γίνει ο κανόνας. Καλό είναι να επιδιώκει να περνάει χρόνο με τον/τη σύντροφό του, αλλά και να φροντίσει να συναντιέται τακτικά με τους φίλους του.
- Να διατηρήσει, όσο αυτό είναι δυνατό, την καθημερινή του ρουτίνα. Το να εξακολουθήσει να κάνει, έστω σε ένα βαθμό, τις καθημερινές του δραστηριότητες, θα του δώσει μια αίσθηση «κανονικότητας», προστατεύοντάς τον από το στρες και το αίσθημα ότι «χάνει τη ζωή του». Όσο δύσκολο κι αν φαίνεται, είναι σημαντικό για τη δική του ισορροπία να το προσπαθήσει.
- Να αναγνωρίσει και να κατανοήσει τα δικά του αισθήματα απέναντι στο γεγονός ότι ένα οικείο του πρόσωπο νοσεί, και ότι εκείνος έχει την ευθύνη της φροντίδας του – την ενδεχόμενη θλίψη, τον εκνευρισμό, το αίσθημα ματαίωσης κ.λπ. Καλό είναι να μιλήσει για όσα νιώθει στα κοντινά του πρόσωπα και να ζητήσει την υποστήριξή τους. Αν, ωστόσο, κρίνει ότι δεν μπορεί να διαχειριστεί καθόλου τα συναισθήματά του, μπορεί να απευθυνθεί σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας.
Πηγές
https://www.cancer.net/coping-with-cancer/caring-loved-one/tips-being-successful-caregiver
https://www.verywellhealth.com/giving–emotional–support–to–a–loved–one–with–cancer-514052
https://www.cancer.gov/about-cancer/coping/caregiver-support
https://www.cancercenter.com/community/for-caregivers/tips-caring-for-a-loved-one-with-cancer
